Prograafje 09
In juni 2011 kwam de Stichting Thomas a Kempis met een persbericht naar buiten dat de poging om het gezicht van de wereldberoemde Zwolse monnik uit de 15e eeuw te reconstrueren mislukt was.
Medewerkers van De Fundatie, het Stedelijk Museum en het Historisch Centrum Overijssel hebben in het diepste geheim de beenderen van de laat Middeleeuwse monnik, die in een schrijn in de Onze Lieve Vrouwenbasiliek (de Peperbus) in Zwolle liggen, gelicht. Het openen van de schrijn gebeurde onder meer in bijzijn van de hulpbisschop van Utrecht. Met toestemming van de vicaris werden de beenderen door archeologen onderzocht. Daarbij is gebleken dat de schedel van de geestelijke niet compleet is. De kaak, wangen, neus, mond en het jukbeen missen. Waarschijnlijk zijn deze lichaamsdelen als relikwie elders terecht gekomen. In elk geval maakt dit gemis een goede reconstructie van het gezicht onmogelijk.
Zo bescheiden als hij was (ama nesciri – ‘houdt ervan niet bekend te zijn’) heeft Thomas zich nooit laten uitbeelden en heeft ook niet zijn naam op zijn wereldberoemde boek gezet! Latere studie heeft moeten uitwijzen dat hij de auteur is. De meeste etsen en schilderijen met zijn beeltenis komen uit veel latere tijd. De vermoedelijk oudst bekende afbeelding van Thomas a Kempis is een anonieme houtsnede, naar een tekening van Hugo van der Goes, een Vlaamse primitief en tijdgenoot van Thomas.(zie afbeelding)
In mijn roman ‘IMITATIO, Thomas a Kempis, een kroniek’ heb ik in taal een beeld proberen te schetsen van de Zwolse devoot. De mislukte poging van de Zwolse musea prikkelde mij om hem opnieuw te portretteren; nu met olieverf op canvas. (zie afbeelding)
Ik ben daarbij uitgegaan van de houtsnede uit eind 15e eeuw. Door het licht van achteren te laten schijnen houd ik zijn gezicht in de schaduw. Via hoofd en habijt valt het licht op zijn ‘rapiarium’ (aantekenboekje) waarin hij gedachten optekent voor de ‘Navolging van Christus’.
Ik heb hem voor een nis geplaatst (‘in een hoekje met een boekje’) en zijn gezicht straalt iets uit van de innerlijke vrede, waarover ‘De Navolging’ spreekt. ‘Mijn’ Thomas is al op leeftijd; heeft een doorleefd gezicht.
Hoe hij er mogelijk uitgezien heeft intrigeert mij als schilder. Als gelovige heb ik geen beeld nodig; niet van hem en niet van Jezus.
Het innerlijke beeld dat ik van Thomas heb roept nederigheid en bescheidenheid op, (zie bij ‘ama nesciri’ hierboven) gepaard met een sobere levensstijl. Bij het lezen van de Navolging kom ik een nauwgezet, ordelijk man tegen, die een uitstekende docent was. (novicemeester)
Hij was vriendelijk en begripvol, misschien wel teveel meegaand. Hij is tijdelijk uit zijn ambt als subprior gezet vanwege ‘onregelmatigheden’ in het klooster. We weten niet waar dat op sloeg, maar ik concludeer dat hij geen streng leider was.
Hij was een toegewijde, noeste arbeider; schreef meerdere keren de hele Bijbel over op perkament. Voor een hele Bijbel ‘afschrijven’ had hij 900 koeienvellen nodig.
Een persoonlijke relatie met Christus en dagelijks mediteren met een open Bijbel waren essentieel voor zijn geestelijk leven. (wie beweert dat deze kernpunten uitvindingen zijn van de reformatoren?)
Ik zou hem radicaal evangelisch willen noemen. Geloof in God moet gepaard gaan met sociaal handelen.
We leven in onzekere tijden met een overkill aan informatie, geluid en beelden. Oppervlakkigheid, vluchtigheid, onrust en onvrede zijn kenmerkend voor onze tijd. Voor mij is Thomas een man die een boodschap heeft voor deze tijd. Wie met hem de diepte in wil zal bij het lezen van ‘De Navolging’ parels van grote waarde vinden. Thomas spreekt van stilte, innerlijke vrede en godschouwing, waar velen vandaag naar op zoek zijn. Ik raad iedereen aan ‘De Navolging’ te gaan lezen. Dit boekje kent al meer dan 5000 herdrukken en is na de Bijbel het meest vertaalde en herdrukte boek in de westerse wereld. De hertaling van Mink de Vries is een goed begin.
© 2011 BenjaminLouwerse
Klik op GALLERY om het portret van Thomas en andere portretten uit te zoomen.
Klik op IMITATIO (onder PUBLICATIES) om de covertekst en de TRAILER te zien van de roman “IMITATIO, Thomas a Kempis, een kroniek”
